De Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’ (OKG) uit al geruime tijd haar zorgen over de ruimtelijke ontwikkelingen die zich de komende jaren binnen en rondom de vesting voordoen. Tijdens de door de gemeente georganiseerde ‘tafeltjesavond’ op 19 oktober 2022, waar verenigingen, stichtingen, belangenverenigingen en dergelijke de mogelijkheid hadden om met raadsleden te speeddaten, heeft de OKG daarom aangekondigd te komen met een toekomstvisie voor de historische vestingstad. De OKG-werkgroep ZOOM (Zorg Om Onze Monumenten), bestaande uit Jan van Gils, Theo Schneijdenberg en Joke Serraris, ging van reactief naar proactief en werkte een half jaar lang, samen met Buro Burg uit Gorinchem, aan de Cultuurhistorische en Ruimtelijke Visie ‘Vitale vesting Geertruidenberg’, die op 28 juni 2024 werd overhandigd aan het College van B&W. In deze 48 pagina’s tellende toekomstvisie hebben naast thema’s als historie, erfgoed en landschap ook parkeren en woningbouw de volle aandacht.
Door Jan Hoek
In de raadsvergadering van maart worden er besluiten genomen over de verdeling van de compensatiegelden die de gemeente ontvangt voor de bouw van een converterstation in het gebied rond de Amercentrale. Een begrijpelijke keuze, aangezien daar al een groot deel van de benodigde energie-infrastructuur zoals hoogspanningsleidingen en schakelstations aanwezig is. Ter compensatie ontvangt de gemeente Geertruidenberg van het Rijk 11,7 miljoen euro. Zoals het er nu naar uitziet gaat daarvan 9 miljoen euro naar de aanleg van Natuurpark Donge in Raamsdonksveer en tot nu toe nul euro naar de kern Geertruidenberg. Dat valt niet alleen verkeerd bij een aantal politieke partijen, maar ook bij de Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’, aangezien het juist de bewoners van de kern Geertruidenberg zijn die de grootste gevolgen op gebied van leefbaarheid gaan merken. De werkgroep wil daarom dat de gemeente Geertruidenberg van de te ontvangen compensatiegelden een deel concreet maakt ter besteding aan de leefbaarheid van de kern Geertruidenberg.
Toekomstvisie
Ontwikkelingen dienen een bijdrage te leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van de vestingstad en de beleefbaarheid van de vestingwerken te vergroten. Om de leefbaarheid, de bestaande kwaliteiten, de cultuurhistorische beleving van de vestingstad en de historische structuren te waarborgen, zouden nieuwe ontwikkelingen in samenhang moeten worden beoordeeld. Toetsing aan een vastgestelde toekomstvisie voor de vestingstad is daarbij van grote betekenis. “Door ingrepen in het meer recente verleden zijn delen van het open landschap rondom de vesting, waaronder de zogenoemde schootsvelden, verdwenen. Door toekomstige ontwikkelingen, zoals de komst van het converterstation, raakt de stad nog meer ingeklemd en worden groengebieden opgeofferd. We vinden het dan ook meer dan reëel dat een deel van de door het Rijk toegezegde compensatiegelden ten goede komt aan het verbeteren van de leefbaarheid in en rondom de kern Geertruidenberg”, aldus de leden van de OKG-werkgroep Monumenten. De leden van de werkgroep zijn benieuwd naar de reactie van het college van B&W op de visie ‘Vitale Vesting Geertruidenberg’, die sinds eind juni vorig jaar in hun bezit is. “We spreken de hoop uit dat de gemeenteraad de op leefbaarheid gerichte visie zal omarmen en deze deel laat uitmaken van het erfgoedbeleid; daarbij het verzoek om deze visie leidend te laten zijn bij nieuwe ruimtelijke plannen en bij beheer en onderhoud van de openbare ruimte.”
Speerpunten
De cultuurhistorische en ruimtelijke ontwikkelingsvisie is gebouwd op vijf speerpunten, te weten: vesting aan de rivier, versterken binnenstad, impuls voor de voorwerken, verbeteren verbindingen en routestructuren en bereikbaarheid van de vesting verbeteren. Bij het eerste speerpunt is het doel om de vestingstad meer in contact te brengen met de rivier de Donge en daarmee de herkenbaarheid van de vestingstad aan de rivier te vergroten. Bij een rondgang door de straten en stegen van de stad blijken plekken binnen het sinds 1970 Beschermd stadsgezicht soms kwaliteit te missen. Met het versterken van de binnenstad wil de werkgroep, zo staat te lezen in de visie, onder andere historische structuren terugbrengen, blinde gevels voorkomen en de openbare ruimte een impuls geven. De randen van de zogenoemde schootsvelden zijn vaak ‘rafelig’ vormgegeven. Er is sprake van achterkanten met schuttingen, muren en bergingen, gericht naar het parkgebied. Hier liggen kansen om de randen met nieuwe woonbebouwing te versterken. Het verbinden en herstellen van de (wandel)routes over de vesting is een belangrijk speerpunt uit de visie. Het versterken daarvan kan volgens de opstellers van de visie gestalte krijgen door ontbrekende fragmenten aan een wandelpad toe te voegen of door ze te verbinden met een loopbrug of een trekvlot. Een zeer belangrijk speerpunt uit de visie is het optimaliseren van routes voor wegverkeer en het oplossen van de parkeerproblematiek in de binnenstad. In een komend artikel gaan we uitgebreider in op de in de visie genoemde speerpunten, die een eind moeten maken aan de toenemende on-leefbaarheid van de vesting Geertruidenberg.