Geertruidenberg - Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) ging het met name om het bezit van vestingsteden. Wanneer de Spanjaarden onder bevel van Ambrogio Spinola in 1624/25 Breda belegeren is het leger van prins Maurits in De Langstraat neergestreken. Op 23 april 1625 overlijdt prins Maurits na een kort ziekbed. Zijn opvolger als bevelhebber van het leger is zijn halfbroer Frederik Hendrik, die nog een laatste poging wil wagen om de stad Breda te bevrijden. In Geertruidenberg werd 400 jaar geleden een grote troepenmacht bijeengebracht van ruim 6000 ruiters en 40.000 man voetvolk. In 2020 werd in Geertruidenberg ‘Den Spiesdraegers 1625’ opgericht. Vanuit Den Spiesdraegers is de Stichting Re-enactment Evenementen opgericht om het 17e-eeuws evenement ‘Geertruydenberg 1625’ te organiseren, dat op 12 en 13 april tussen 10.00 en 17.00 uur plaatsvindt. Ruim 250 re-enactors uit binnen- en buitenland maken in de vestingstad op de Wapenplaats bij De Veste en het Joop Heestershof de geschiedenis voor jong en oud levend met onder andere historische kampementen met soldaten, officieren, zoetelaarster, ook wel marketenster genoemd, handelaren en ambachtslieden. Regelmatig zijn er exercities en demonstraties met piekeniers, musketiers en zwaardvechters. De vesting wordt rond 15.00 uur opgeschrikt door een onverwachte aanval van de Spaanse vijand. Na het luiden van de grote klok, die hangt in de klokkenstoel aan de Stadsweg is te zien hoe de Staatse soldaten daarop reageren. Het evenemententerrein is gratis toegankelijk.
Door Jan Hoek
“Re-enactgroepen spelen historische gebeurtenissen in de buitenlucht na in historische kostuums, bij voorkeur op plaatsen waar die oorspronkelijk plaatsvonden”, begint Ineke van Gils haar verhaal. Zij is medeoprichter van ‘Den Spiesdraegers 1625’ en coördinator van het historische evenement. “Authenticiteit van onder meer de kleding en uitrusting is voor ons heel belangrijk en dat geldt in feite voor alle re-enactgroepen die deelnemen aan ‘Geertruydenberg 1625’. We zijn er als organisatie bijzonder trots op dat op 12 en 13 april de beste re-enactors uit Nederland, Duitsland, België en Engeland aanwezig zijn. Onze trainingslocaties zijn Kasteel Heeswijk en Buursteeg en in ons relatief korte bestaan hebben wij, ondanks de wachtlijsten die er voor deze evenementen zijn, al deelgenomen aan onder andere De Slag om Grolle, twee keer aan de Slag om Stevensweert en waren we vorig jaar te gast in de Duitse Oranjestad Dillenburg. Voor dit jaar hebben we al een uitnodiging om in mei deel te nemen aan de Slag bij Heiligerlee. Met de 32 leden van ‘Den Spiesdraegers 1625’ beelden we samen met de piekeniers van een ‘compagnie voetvolck’ en zoetelaarsters het dagelijks leven tussen 1620 en 1630 uit. Zo nodig hangen onze soldaten hun zware harnas om en trekken ze ten strijde voor ‘Prince, vaderland én soldij’.”
Compagnieën en schutterijen
De lijst deelnemers aan het 17e- eeuws evenement mag gerust indrukwekkend genoemd worden. Een van de oudste re-enactverenigingen in ons land is de 35-jaar geleden opgerichte Saluutbatterij Atkins uit Noordwijk. Ze zijn aanwezig met een authentiek kampement met tenten, kookgerei en indrukwekkende kanonnen, en nemen deel aan de strijd. Borgerij Berghen opden Zoom bestaat uit piekeniers, roerdragers en/of musketiers en zwaardvechters met rapier of houwdegen. Compagnie Grolle (Groenlo) is een levendig gezelschap van Grollenaren, aangevuld met enkele huurlingen van buiten de stad. Naast musketiers en kanonniers maken een kapitein, vaandrig, tamboer, schrijver en marketensters, ook wel zoetelaarster genoemd, deel uit van dit gezelschap. Compagnie Onversaegt uit de Heerlijkheid Bredevoort, Vereniging krijgshistorie Vesting Bourtange, de Scutterie van Sint Clemens uit Steenwijk en de Bergsche Battery geven ook acte de présence, evenals ‘Allemansend’, aanwezig met bootjes die de vijandelijke Spanjaarden overzetten naar de Staatse kant en waarvan sommige bemanningsleden zich ten tijde van landoorlog verhuren als soldaten. Ook de Hoornse ‘Compagnie te voet’, een infanterie-eenheid uit het Staatse leger, is aanwezig, evenals werklieden van het Korps Sappeurs die verdedigingswerken gaan maken. Het mobiele kanon van de Scutterie van Koeverden zal in Geertruidenberg voor het eerst buiten Coevorden gebruikt gaan worden. Uit het Duitse Beieren komt het Dragonderregiment Johann Wolf, genoemd naar een regimentscommandant die zo’n 400 jaar geleden actief was, en uit de omgeving van het Belgische Namen de Compagnie Aux Tricornes. In de kampementen vertellen de soldaten, officieren en marketensters tijdens het evenement graag over hun werkzaamheden. Mensen van Vive les Gueux zingen, spelen, lachen en vertellen in de kampementen te midden van het strijdgewoel over het leven van de 17e-eeuw, waarbij ze gebruik maken van onder andere trom, gitaar, luit en fluit. Tussen 15.00 en 16.00 uur zijn er op de Veste schermutselingen met kanongebulder, musketschoten en piek- en zwaardgevechten tussen de Spaanse en Staatse legers.
Ambachten en handelaren
Ook voor de jeugd is er tijdens ‘Geertruydenberg 1625’ veel te zien én te beleven in de grote tent van de Bergsche Battery op het Joop Heestershof. Ze kunnen op die locatie bij Vechel Fantasy deelnemen aan een D&D-achtig spel gericht op het verhaal van Geertruidenberg in 1625. Kapitein Baroen ronselt er huurlingen voor het Staatse leger; kinderen die dat willen krijgen van de kapitein een opleiding tot musketier of piekenier. Op de Wapenplaats zit Gerard met een ganzenveer waar je naam mee geschreven kan worden. Ouderen kunnen tijdens de kookworkshop van ‘Toen ter Tafel’ tijdens een culinaire tijdreis van 20 minuten een ‘roffioel’, een soort appelflapje, maken. Iets verderop vertelt smid Stan van Mansfelt graag alles over zijn ambachtelijk vak, terwijl uit Engeland een historische zeilmaker en een chirurgijn naar ‘Geertruydenberg 1625’ zijn gekomen. De kampementen in de 17e-eeuw trokken veel handelaren en die ontbreken dan ook niet tijdens het evenement in Geertruidenberg. Een fles bos-, rozen- of acaciamede is te koop in de tent van Klatovski Poutnci. Daar vertellen Miša Hemelova en Ronald Boelhouwer uit het Tsjechische dorp Sonov alles over de geschiedenis van hun bijzondere honingdranken. Handelaar Adrie van Gessel is er met re-enactmentproducten, waaronder hoeden en bij Robes & Cloaks, We dye with Style en Cooper’s Choise vind je historische kleding; de kleding van laatstgenoemde bedrijf is vaak te zien in tal van Middeleeuwse films, tv-series en musea. Op 12 en 13 april gaan de bezoekers 400 jaar terug in de tijd en kunnen ze dankzij de circa 250 re-enactors op een spraakmakende manier herbeleven hoe de vestingstad Geertruidenberg er in 1625 uitzag.