In het digitale tijdperk van muziekstreaming is het een zeldzaamheid geworden om volledige albums te beluisteren, maar echte muziekliefhebbers weten dat het luisteren naar een album van begin tot eind een unieke ervaring kan bieden. In de reeks 'Vinyl Verhalen' neemt Dennis Mikhout elke week een iconisch muziekalbum onder de loep. Tijdens deze ontdekkingsreis onthult hij de verhalen achter deze albums, variërend van klassieke studiomeesterwerken tot memorabele live-opnames, ongeacht het genre en tijdperk. Deze week: 'Grievous Angel' van Gram Parsons.

Door: Dennis Mikhout

Hij noemde het zelf 'Cosmic American Music': een mengvorm van country, soul, folk en rock ’n roll. Gram Parsons stond aan de wieg van het genre dat we nu kennen als countryrock, maar de credits kreeg hij pas na zijn dood. Met ‘Grievous Angel’, zijn tweede en laatste soloalbum, liet hij een muzikale zwanenzang achter die nog altijd nazindert in elke noot country en americana.

Toen ‘Grievous Angel’ in januari 1974 werd uitgebracht, was Parsons al vier maanden dood. Hij stierf op 26-jarige leeftijd aan een overdosis drugs en alcohol in een motel in Joshua Tree. De omstandigheden rond zijn dood zijn berucht: kort na zijn overlijden stalen zijn tourmanager Phil Kaufman en een vriend zijn lichaam uit het mortuarium. In een gestolen lijkwagen reden ze het naar de woestijn, waar ze (volgens Parsons’ eigen laatste wens) een geïmproviseerde crematie uitvoerden onder de sterrenhemel. Wat volgde was een bizarre rechtszaak en nationale media-aandacht. Parsons werd uiteindelijk alsnog begraven in Louisiana, maar zijn laatste nacht werd onderdeel van zijn legende.

Die mythevorming werd versterkt door het feit dat hij tijdens zijn leven slechts een kleine cultstatus had. Zijn invloed werd pas jaren later erkend. Parsons werd een “musician’s musician”: bewonderd door collega’s, miskend door het grote publiek.

Parsons groeide op in Georgia, in een zeer rijke maar instabiele familie. Zijn vader pleegde zelfmoord, zijn moeder dronk zich dood. De pijn van zijn jeugd bleef hem achtervolgen en vond zijn weg naar zijn muziek. Na een korte periode in The International Submarine Band sloot hij zich aan bij The Byrds, waarmee hij Sweetheart of the Rodeo opnam; een album dat countryrock definitief op de kaart zette. Daarna volgden The Flying Burrito Brothers, waarmee hij de rauwe, ongepolijste esthetiek van alt-country hielp vormgeven.

Maar Parsons was meer outlaw dan een berekende artiest. Zijn charisma was legendarisch, zijn zelfdestructie evenzeer. Platen werden niet afgemaakt, optredens gemist. Toch zagen collega’s in hem iets bijzonders. Keith Richards beschreef hem als 'de ziel van Amerikaanse muziek'. Parsons bracht iets broeierigs en eerlijks in country dat het genre op dat moment nodig had.

Na zijn solodebuut ‘GP’ (1973) begon Parsons aan de opvolger die zijn visie op country moest voltooien. Hij omringde zich met topmuzikanten als James Burton (gitaar) en Glen D. Hardin (piano), maar vooral met Emmylou Harris, toen nog onbekend, nu een americana-grootheid. Parsons ontdekte haar in een club in Washington D.C. en nodigde haar uit als zangpartner. Hun stemmen, de zijne gerafeld en doorleefd, de hare helder en beheerst, vormden samen een uniek geheel. De opnames vonden plaats in Wally Heider Studios in Los Angeles, in een ontspannen sfeer. Parsons was gefocust, maar zijn verslavingsproblemen bleven op de achtergrond meespelen.

Het album is uiteindelijk een meesterlijke balans tussen pure countrytraditie en de gevoeligheid van singer-songwriterpop. De pedal steel jankt, de harmonieën raken diep, en Parsons’ stem, soms breekbaar, soms vol vuur, klinkt alsof hij zingt vanuit de rand van de afgrond.

Drie sleuteltracks:

‘Love Hurts’: Deze klassieke ballade, oorspronkelijk geschreven door Boudleaux Bryant en eerder bekend geworden in versies van The Everly Brothers en Roy Orbison, krijgt op Grievous Angel een nieuwe lading.

Hun stemmen versmelten op een manier die zeldzaam is in popmuziek: het is geen dialoog, maar een gedeelde pijn. Waar eerdere versies het nummer vaak te overweldigend of sentimenteel maakten, kiezen Parsons en Harris voor terughoudendheid. Wat van deze versie geen gewone cover maakt, maar een indringende, bijna definitieve interpretatie van het nummer.

‘$1000 Wedding’: Een van Parsons’ meest duistere en gelaagde nummers. Het vertelt over een afgeblazen bruiloft, maar voelt vooral als een metafoor voor verlies en verwarring. De sobere instrumentatie en slepende melodie versterken de ingehouden emotie in Parsons’ zang, die niet opbouwt naar een climax maar juist langzaam wegzinkt in stilte. Het is countrymuziek die niet alles zegt, maar je precies laat voelen wat er niet gezegd wordt.

‘Grievous Angel’ flopte commercieel bij verschijnen, maar groeide decennia later uit tot een van de belangrijkste countryrock-albums ooit. Artiesten als Wilco, Lucinda Williams, Ryan Adams en Gillian Welch dragen de sporen van Parsons' muzikale erfenis.

Waar het vooral in uitblinkt, is emotionele eerlijkheid. Het is het geluid van iemand die niet langer probeert te ontsnappen, maar de waarheid recht aankijkt: met trillende stem, open hart en een fles binnen handbereik. Muziek die tot op de dag van vandaag blijft ontroeren.